غبار، ژمن او مخکښ تاریخ لیکونکی

د فبروری پنځمه د افغانستان د تر ټولو مخکښ او ژمن تاریخ لیکونکی غلام محمد غبار نهه ویشتم تلین و. غبار د نیمې پیړۍ نه ډیر وخت د افغانستان د تاریخ وړۍ ټوټې سره یو ځای کیښودې او لس ګران بیه تاریخی اثرونه یې وپنځل چې تر ټولو وتلی او پیژندل شوی یې افغانستان د تاریخ په بهیر کې (افغانستان در مسیر تاریخ) ګڼل کیږی. د دې کتاب نوم د غبار له نوم سره مترادف ګڼل کیږی. دا کتاب د افغانستان په هکله لومړنۍ علمی او ژوره تاریخی څیړنه ده.

غبار د خپل اغیزمن ژوند په موده کې د زندان تورو تمبو شا او بیا په تبعید او وروسته د بې وسۍ نه ډک ژوند کې دا ټکی ثابت کړ چې هغه یو ژمن او مخکښ روښاند دی او له نورو لفاظو او فرمایشی لوستو سره توپیر لری چې یوازې د ژمنې او روښاندیتوب پیښې او اداوې کوی.

دې ستر تاریخ لیکونکی په عملی سیاسی ډګر کې هم یوه روښانه څیره درلوده؛ د ملی شورا په اومه دوره کې د کابل ښار د اوسیدونکو استازی و چې په رښتونی توګه یې د خپلو هیوادوالو د حقونو لپاره او د شاهی استبداد پرضد غږ پورته کړ.

غبار چې د تنګ نظره قومی دریځ نه هاخوا پراخ او انسانی دریځ او فکر درلود د وطن ګوند بنسټ یې کیښود او په همدې نوم یې یوه خپرونه هم چلوله. غبار په همدې خپرونه کې د افغانستان انقلابی ادبیات لاپسې وروزل.

غبار د تاریخ لیکنې ځانګړی سبک درلود. د افغانستان تاریخ یې په زړه پورې، روان، خوږ او بې تکلفه نثر کې د کیڼ اړخه دریځ او خپلواکۍ روحیې سره لیکلی دی. کله چې د شورویانو ګوډاګی رژیم پر کابل واکمن شو د غبار ستر او باارزښته کتاب (افغانستان در مسیر تاریخ) یې له کتابتونونو نه ځکه راټول کړ چې د خپلواکۍ روحیه په کې داسې ځلیده چې د راتلونکی هر تیری او ښکیلاک په وړاندې یې د خلکو فکر وسله وال کوه.

هغه یو نه ستړی کیدونکی مبارز و چې مخکښه تیوری او پراتیک یې سره تلفیق کړی وو.

غبار سره لدې چې په برلین کې دیپلوماتیک موقعیت درلود، د نادرشاهی استبداد د واکمنیدو سره سم هیواد ته راستون شو ترڅو د مبارزې په عملی ډګر کې ونډه واخلی. هیواد ته د راستندو سره سم، زندان ته واچول شو او بیا د تبعید اوږده موده یې په فراه ولایت کې تیره کړه؛ خو هیڅ یو یې هم د غبار اوچته اراده ماته نه شوه کړی او غبار د ژوند تر پایه خپلې لارې او دریځ ته ژمن پاتې شو.

د داسې ستر انقلابی او مبارز په وړاندې د درناوې سر ټیټوو.