نشریه پیشرو
سیاسی ـ اجتماعی ـ فرهنگی مدیر مسوول نورانینشریه پیشرو
سیاسی ـ اجتماعی ـ فرهنگی مدیر مسوول نورانیکار می خواهیم!
بیکاری کتله وسیعی از زحمتکشان که با گذشت هر روز بر تعداد آن افزوده می شود، از مشکلاتی عمده ای است که مردم شمال کشور از آن رنج می برند. اگر دولتمردان ما بار گران بیکاری در جنوب را بر دوش جنگهای طالبان می اندازند که البته این هم توجیه نادرست است، ولی در شمال بدون جنگ، چه مشکلی وجود دارد که هزاران هموطن بیکار ما در چوکهای ولایات شمال در سرمای گزنده باید در رویای کار صبح تا شام صف بکشند؟ این وضعیت قلب هر بیننده با احساس را می آزارد، اما تنها کسانی از کنار این کتله های بیکاران با خاطر آسوده می گذرند و خم به ابرو نمی آورند که در عقب شیشه سیاه کروزینگ بر سیت راحت تکیه زده باشند.
گرچه شمال کشور در گذشته ده ها فابریکه و پروژه فعال داشت و برای هزاران کارگر زمینه کار را مساعد ساخته بود اکنون یا یکسره به وسیله جنگ سالاران به غارت رفته یا هم در بمبادمان کاملاً منهدم گردیده اند. از جمله این تاسیسات می توان از پروژه آبیاری کوکچه، پروژه استحکام سواحل آمو، بند برق خان آباد کندز، فابریکه قند بغلان، فابریکه های شرکت سپین زر در مرکز تخار و ولسوالی های خواجه غار، ارچی و امام صاحب و ده ها فابریکه خورد و بزرگ نام برد.
بعد از حادثه یازدهم سپتامبر و فروکش جنگ های طالبی و جنگ های تنظیمی و واریز شدن صدها ملیون دالر از کمک های جامعه جهانی، مردم زجردیده ما انتظار داشتند در زندگی مشقتبار شان بهبود رونما گردد و زیربناهای کشور بازسازی گردند.
برگشت داوطلبانه پناهندگان از پاکستان و ایران اکثراً از روی همین خوشبینی ها و وعده های میان خالی دولت صورت گرفته ولی برگشتگان بزودی متوجه گردیدند که در پهلوی بی امنیتی و مشکلات دیگر، هیچ زمینه کار و اشتغال وجود ندارد؛ اینان هم در پهلوی سایر بیکاران به امید کار روزمزد به چوک های مراکز شهرها روی می آورند تا باشد لقمه نانی از کار روزمزدی نصیب گردند. بعضی ازین بیکاران در اثر تبلیغات به ولایات جنوب چون هلمند می روند تا در بدل مزد خیشاوه و جمع آوری شیره کوکنار پولی ناچیزی به جیب شان بیاید. بدبختانه عده ای ازین افراد قربانی درگیری هایی طالبان با نیروهای ائتلاف می گردد و تعدادی هم یا از روی فشار یا تطمیع به گوشت دم توپ طالبان مبدل می گردند.
در شمال باندهای قاچاق انسان در پهلوی قاچاق مواد مخدر بسیار فعال اند. این قاچاقچیان افراد بیکار را تشویق به کار در کشورهای همسایه به ویژه ایران می کنند. این توده های سرگردان که نه پول برای پاسپورت دارند و نه توان ویزا گرفتن را، ناچار با قاچاق چیان انسان راهی ایران می گردند. این افغان های تیره روز یا در عبور از سرحد افغانستان به ایران هدف گلوله های مرزبانان ایران قرار می گیرند (بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران به مرز میان کشورهای اسلامی باور نداشت!) و در صورت موفقیت در عبور از مرز به باندهای دیگر در ایران به فروش می رسند که در بدل اجرت قاچاق بران ماه ها به شکل گروگان به کار مفت و بی مزد می پردازند.
این است روزگار هزاران هموطن زحمتکش ما در شمال. اگر وضعیت به همین منوال به پیش برود با تاسف شاهد مصیبت های بیشتر خواهیم بود.
رپ موسیقی، د زیارکښانو ترانه
د رپ (RAP) کلتور د لومړی ځل له پاره د لویدیځې ټولنې د تورپوټکو او زیارکښو بیوزلو ځوانانو او پیغلو په منځ کې راڅرګند شو چې اوس یې ریښې یې امریکا ته رسی. دې کلتور د نړۍ پر مبارزینو چې د طبقاتی ستم او زورواکی په وړاندى مبارزه کوی، ډیره اغیزه درلودلې ده. رپ د کوڅې او واټونو کلتور دى چې د ساده او ادنى وسایلو په ملتیا زیږول کیږی. د ښارونو پر دیوالونو د نوښت ډکه انځوری او په ځانګړی خطونو سره شعار لیکنه، د واټونو پر غاړو نڅا او ترانې ویل د رپ د کلتور برخه ګڼل کیږی. د رپ موسیقی د عادی وینا بڼه لری خو دا وینا له موسیقی سره یوځاى کیږی او پر لالهانده روح حیرانونکې اغیزه پریږدی.
د رپ موسیقی د نیویارک په برانس او همدا ډول د هارلم په ښار کې د تورپوټکو د بیوزله میشتو سیمو د موسیقۍ د نورو ډولونو څخه زیږیدلې ده. دا سیمې د تورپوټکو د میشته کیدو هغه ځانګړې سیمې دی چې تورپوټکو د اقتصادی ناورین له امله کلونه مخکى له سویلی ایالتونو څخه دې ښارونو ته کډه کړى وه او خپلې کروندې یې پریښودې او د نیویارک په څیر ښارونو کې په پرولترانو بدل شول.
د ۱۹۶۰ لسیزې په وروستیو کې چې د امریکا امپریالیزم د استعمار لاندې هیوادونو په ځانګړی توګه د ویتنام د ویاړلی ولس د مبارزو سره مخ و، دننه په امریکا کې هم د پانګوالو سره د تورپوټکو طبقاتی تضادونو غښتلتیا موندلې وه او دې طبقاتی تضادونو انقلابی غورځنګونه واټونو ته راویستلی وو، د رپ د موسیقۍ ډلې هم د همدې انقلابی غورځنګونو په زړه کې راپورته شوې.
د رپ موسیقی چې په لومړیو کې د تورپوټکو د کوچنۍ ډلو له خوا د زیارکښانو په سیمو کې غږیدله، د ۱۹۷۹ زیږدیز کال وروسته د موسیقۍ بازار ته هم لاره وموندله. پانګوالې طبقې هڅه وکړه چې د خپلو تبلیغاتی رسنیو له لارې د رپ د موسیقۍ پرمختللى او طبقاتی اړخ کمزورى کړی او پر ځاى یې د پانګوالې طبقې د گټو د خوندیتوب رپ ته بازار پرانیزی.
خو له دې سره جوخت د رپ موسیقۍ انقلابی سندرغاړو هڅه وکړه چې ارتجاعی رپ تر نیوکو لاندې راولی او د انقلابی رپ موسیقی دود کړی. د بیلګې په توګه په همدې وخت کې انقلابی رپ ویونکی " برادرډی" د " څرنګه تور ملت پاڅوو؟" ترانه ولوستله.
که څه هم په وروستیو کلونو کې یو شمیر ارتجاعی موسیقی پوهانو له رپ څخه د خپلې موسیقى د ودې له پاره کار اخیستى دى، خو لا د رپ پاڅونکى روح د هغه رپ ویونکو په موسیقۍ کې ژوندى دى چې د طبقاتی سیستم په وړاندى په بیوزله میشتو سیمو کې مبارزه کوی.
"پیغام" د هغې رپ ترانې نوم دى، چې نړیوال شهرت یې موندلى دى. دا ترانه د نیستمنو او بیوزلو ولسونو د ستونزمن او له کړاونو څخه ډک ژوند انځور گڼل کیږی:
لاس مې وسلې ته وړم
ځکه چې غواړی ما ووژنی
ما زغم ته مه هڅوئ، نور د زغم توان نلرم
زه د وروستی ځل له پاره ترانه وایم
دا ځاى د یو ځنګل په څیر دى
او ځینې وختونه په حیرانتیا کې ډوبیږم
چې څرنګه کولاى شم ځان وژغورم
همدا ډول "برادرډی" د "ځواک" په ترانه کې وایی:
د نننې نړۍ ډیرې ستونزې، په ځانګړی توګه زموږ د ولسونو ستونزې
د ښکیلاکی تضادونو ښکارندوی کوی
اصلی مسئله د ځواک ده
زموږ موخه باید ځواک وی
توکم پالنه زموږ د اوسنۍ ناتوانۍ پایله ده
په دې حالاتو کې " طبیعی توپیرونه" په زبیښاک کې ونډه لوبوی
ډیر وخت د برابرۍ د لاس ته راوړلو له پاره د جګړې خبره راپورته کیږی
خو له ځانه وپوښته چې دا اصلاً څه ارزښت لری چې وغواړې له دوى سره برابر شو؟
هڅه وکړه چې د بهرنیو واکمنی پاى ته ورسوو
موږ باید خپل دولت جوړ کړو.
نورانی سوپر هولوکاست شد!!
جوابی به یاوه سرایی های سایت مطالعات افغانستان
سایت انترنتی مطالعات افغانستان اخیراً زیر عنوان بالا مقاله ای به چاپ رسانده است. نویسنده مقاله در آغاز، سابقه ی مائوئیستی نورانی و این که مائوئیست ها چگونه از داعیه فلسطین دفاع می کردند را با غیظ تمام نوشته، سپس همدردی نورانی با ملت یهود را افشا کرده، بخاطریکه خواسته لیبرال و دموکرات جلوه کند و بعد هولوکاست را با زیر و زبر تشریح نموده و در آخر "نکته ای قابل توجه" یا جان کلامش را با چند پرسش از نورانی به پایان رسانده است و آن اینکه: "نکته قابل توجه دیگر در رابطه با نوشته های آقای نورانی، خصومت ورزی و تبلیغات سوء علیه کشور همسایه ما ایران است. به گونه ای که هفت شماره نشریه پیشرو ایشان که تا اکنون منتشر شده، چهار شماره به تبلیغات خصمانه علیه جمهوری اسلامی ایران پرداخته است. برای ما قابل فهم نیست که نورانی ازین تبلیغات چه چیزی را جستجو می کند؟ و آیا اگر سخنان نورانی را کسی جدی بگیرد، این خود دشمن تراشی نیست؟ مگر ما در شرایط فعلی کم دشمن داریم که دنبال دشمن جدید بگردیم؟ آنهم کشوری مثل ایران که در همسایگی ما قرار دارد و در طی بیست و چند سال میزبان حدود سه ملیون نفر از هموطنان ما بوده، در دوران جهاد از مقاومت ما حمایت کرده، پس از روی کار آمدن تحول جدید به صف کمک کنندگان پرداخته و دولت فعلی را مورد حمایت قرار داده، به نحوی که اکنون مرز ما با ایران امن تر از تمام مرزهای کشور است. مقامات دولتی و منابع آگاه می گوید که از مرز پاکستان ناامنی و ترور وارد
افغانستان می شود؛ آیا باید به دنبال این باشیم که مرزهای مشترک ما با ایران نیز چنین وضعیتی را پیدا کند؟" 
و در آخر نوشته را با این پرسشها به پایان می برد که چرا آقای نورانی چنین سوپرهولوکاستی شده و ازین طریق دنبال چه چیزیست؟ اثبات لیبرال و دموکرات بودن؟ خوش خدمتی به صهیونیستها؟ و یا جنس و نقد؟
ما جواب را با قصه ای از سایت بازتاب که به رژیم ایران نزدیک است، آغاز می کنیم. این سایت زمانی که آقای کرزی سفرش را به تهران لغو کرد، ضمن اینکه کرزی را به تحقیر گرفت، بر عمال افغانی خود شورید و چنین نوشت: "در حالیکه گروههای افغانی مورد حمایت ایران همه جایگاه قابل توجهی در افغانستان دارند، تعامل با آنها و پیگیری حقوق و منافع جمهوری اسلامی ایران از آنان وظیفه دپلوماتیک ایران در کابل است. باید پرسید که این افراد چگونه این وظیفه را به انجام رسانده اند؟"
اینکه نوشتن مقاله سوپرهولوکاستی جزء این وظایف است و با آن از ضایعات جنس و نقد جلوگیری می شود، چیزیست که حاجت به بیان نیست. اما ما ابتدا اشاره ای به قسمت های اول این نوشته داریم و سپس به جان کلام یا به "نکته قابل توجه" که زحمتکشی تمام مقاله در خدمت این پرسشها قرار داده شده، خواهیم پرداخت.
در مورد اندیشه مائوئیستی نورانی، لیبرال یا دموکرات شدن و یا نشدن او، هولوکاست و شکل گیری اسرائیل، دفاع یا عدم دفاع او از فلسطین و فلسطینیان، نورانی و نورانیان موضع روشن، شفاف و خنجرگونی دارند که برای هیچ افغان آزاده و هیچ مطبوعاتی مستقلی پوشیده نیست وازین موارد کسی به اندازه ای نوک سوزن هم قادر به وارد نمودن اتهامی بر آنان نیست و سایت مذکور هر طور دلش می خواهد و یا به قول معروف می خواهد افشاگری کند، پشیزی ارزش ندارد، چون نورانی در برنامه گفتمان تلویزیون طلوع این مشکل را قبلاً حل کرده و به این خاطر تشویشی ایجاد کرده نمی تواند. نورانی ها نه وطنفروشی کرده اند، نه اطلاعات چی اند و نه دست شان به خون کسی آلوده است و ازین منظر یک دست و گردن از وطنفروشان هفت ثوری، تنظیمی، طالبی و تکنوکراتی بالا می باشند. لذا به "نکته هایی که قابل توجه" نیستند وقت خود را ضایع نکرده، بر پرسشهای "نکته قابل توجه" مکث می نمایند.
نوشته های پیشرو برای تمام افغانها قابل فهم است و به این خاطر از استقبال گرم و گسترده ای برخوردار می باشند. غیر از کسانیکه
بنا به تکالیف خاصی کور و کر شده اند و به گمان کور شان با چنین اما و اگر هایی دست به تحریک علیه پیشرو می زنند.
پیشرو مخالف استبداد و خفقان در تمام دنیاست و اصالتی جز این ندارد. مخصوصاً رژیم های کثیفی که در جنگهای داخلی وطن ما آتش بیار معرکه بودند و مزدوران خود را به جان ملت ما انداختند و این همه بربادی را به بار آوردند.
اعتراض و انتقاد حق هر رسانهای آزاد است و این محدود به مرزها نمی گردد. اخطار دشمن تراشی برای پیشرو، از سوی شما جز اینکه بیشتر به افشای سطح فکری خود پرداخته باشید و به اثبات برسانید که برای منافع کجا قلم فرسایی می کنید، موسیچه ای را هم تحریک کرده نمی توانید و ما نه تنها کوچکترین وسوسه ای
ازین اخطار نخواهیم داشت که نوک سبیل ما هم نخواهد لرزید. شما کار نقد و جنس خود را بکنید.
اگر قرار باشد ما بگوییم که آقای احمدی نژاد! شما اول به استبداد و خفقان بی پایان تان در ایران خاتمه دهید، از مداخله در امور دیگران بپرهیزید، پولهای ملت ایران را که در تنگدستی عجیبی به سر می برند، دیوانه وار به پای دیگران نریزید و لطفاً نارضایتی ایرانیان را در داخل ملک تان اول مهار بسازید، بعد اسرائیل را به دریا بیاندازید و این رئیس جمهور فوراً بیاید و مرزهای ما را متشنج بسازد، بگذارید هزاربار این کار را بکند. چون شما نمی دانید که در شرایط کنونی مرزهای خود ایران ضربه پذیرترین مرزهایی در جهان می باشند که امیدواریم هرگز کسی به این کار دست نزند. 
زیرا در ایران خلق کبیری زندگی می کند که حتماً روزی به این همه کنده و زندان در ملک شان خاتمه خواهد داد. شما بچه ترسانک نکنید و دنیا را کمی از سرچاه بزرگتر ببینید و بسیار هم ضد مائوئیست نباشید، چون سرکار شما (احمدی نژاد) آقایان مائوئیست و مارکسیست چون هوگوچاویز، کاسترو، مورالیس، موگابه و سونگ را پیهم غرق بوسه می سازد و در آغوش می کشد.
ایران علاوه به اینکه "میزبان" سه ملیون افغان بوده، اگر تل سیاه، سنگ سفید، اردوگاه های تهران، اراک، زابل، زاهدان، تایباد و دشت قرقروک را فراموش نکرده باشید"زندانبان" افغانها هم بوده است و حال که برای این همه افغان ویزا صادر می کند، لطفاً منت آنانرا بر ما بار نکنید. چنین نیروی کار ارزان و مطیع را کارفرمایان ایرانی از خدا می طلبند. ایران سالانه با صدور بنجلهایش به افغانستان بیش از 500 ملیون دالر نفع می برد. تصمیم دارد از طریق افغانستان راه بحری چاه بهارش را به بازارهای آسیای میانه از طریق افغانستان وصل نماید. آخرین قطرات آب هلمند ما را می چوشد. از طریق شمال کشور ما می خواهد خود را به ازبکستان وصل بسازد و نه تنها مرزهای ایران که از چهارکشور دیگر نیز با ما بسیار آرام می باشد و در بازسازی افغانستان، پاکستانی که از مرزهایش ترور می فرستد نیز کمک می نماید و این را هر افغانی به آسانی می فهمد که نه ایران، نه پاکستان، نه عربستان و نه اروپا و امریکا برای خدا، حسن همجواری و برادری برای ما کمک نمی کنند. تمام اینها اهداف خاص خود را در ملک ما دارند. این سیاست ایرانگراها در ملک ماست که بخاطر پنهان نمودن امیال ایران بیشتر به عملکرد های پاکستان توسل جسته آنرا بارز می سازند. ولی پیشرو آنقدر فهم و دقت دارد تا کاه را از دانه جدا بسازد و ما اینرا خوب به یاد داریم که وقتی ایران و پاکستان در رقابت با یکدیگر، در جنگهای داخلی افغانستان مزدوران خود را تمویل و تسلیح می کردند، به این منظور بود که افغانستان را از هست و بودش خالی بسازند تا بتوانند در آینده خواست های خود را بر ما تحمیل نمایند و به این خاطر، این دو همسایه را تاریخ ما نمی تواند، ببخشد و الی کسانی که به گفته ایرانی ها ریگی در کفش دارند. به این ترتیب جناب آقا و یا خانم نویسنده! منت گزاری های ایران ارزانی شما باد که از نقد و جنس تان چیزی کاسته نشود.
یگانه
شکوفه هـا به سلام سحـر روانه شده
شرار شعـله، نگاه هـای جاودانه شده
سلام ما به تب و تــاب آفـتاب، رسان
که سیبل جان تو از هر کجا، نشانه شده
من استوار بــرین صـخره، پای باور تو
شهاب اشـک بـه پاهات، دانه دانه شده
زموج شط نهنگ خیز عـشق، مدیونم
درود و درد من اینگونه، عاشقانه شده
نگاه سرخ که بر فرق موج می تازد
سرود فتح او، آوای هـر کـــرانه شده
ستاره ایکه سحر رخ به آفتاب نهاد
چراغ روشن تاق و سـریـر خانه شده
مرا قسم به سکاندار رزم و این پیمان
که پای شب بنویسم، شفق جوانه شده
سبک سرانی که در دشت راز، بی هیچ اند
شکوه نام تو، بر یک یکی بهانه شده
و من بهانه شکـن باشـم و بهانه ستیز
فروغ سرخ کلامم، ببین که تازیانه شده
مگو که لانه ی خفاش، بی فروغ و بی رنگ است
که سردی ویژه ای خفاش و هرچه لانه شده
ببین چگونه یلان، در کــمند راز من اند
دلاورانی که یک یک، همای آشیانه شده
چه آشیانه که چون قوغ درد، بیتاب است
به چشم اهل ظفر، بنگری یــگانه شده
یگانه ایکه سکاندار نــور و شور و امید
چراغدار حقایق، تـــلالوی شبانه شده
به بارگاه حقیقت، جــواب راز من این
که درد شعر من، آهنگ هر تـرانه شده
محمودی، اسطوره ی مقاومت و پایداری
داکتر عبدالرحمن محمودی یکی از فرزانگان دانش، قلم و مبارزه بود که نسلی را در دامان افکار و مبارزاتش پرورد و هرگز در برابر استبداد و خفقان زانو نزد و صخره وار در مقابل نابرابری ها ایستاد.
داکتر محمودی رهبر حزب خلق و پیشوای طیف وسیعی از مردم افغانستان بود که در زمان دموکراسی شاه محمود خان ندای خلق را منتشر می ساخت و در آن از عدالت و آزادی می نوشت، خواهان حکومت مشروطه بود و در مخالفت با سرمایه های غربی که بنیادهای اقتصاد ملی کشور را فرو می ریخت، قرار داشت و با این طرز تفکر میان شهروندان کابل از اعتباری برخوردار بود که تا اکنون بسیاری مردم کابل از عزم و پایداری او صمیمانه یاد می کنند و به آن مباهات می نمایند.
یکی از مشخصات داکتر محمودی توانایی او در سخنوری و زبان آتشینش بود که هر فردی را به احساسات وامیداشت و محصور کلامش می ساخت. او که استبداد هاشم خانی را با تمام وجودش لمس کرده بود، 
به مجردی که دموکراسی شاهی شاه محمودخانی اعلان شد، دست به تشکیل حزب و نشریه ندای خلق زد و اوج فعالیتش در انتخابات دورة هفت شورای ملی بود که با بیانات انتخاباتی اش ماهیت رژیم پوسیدة شاهی را برملا ساخت و توانست با کسب بیش از 13 هزار رأی، دوشادوش همرزم فداکارش غلام محمد غبار به پارلمان راه پیدا کند. کابلیان تیزبین و هوشیار که از قبل با فداکاری های محمودی در انجام وظیفه و رسیدگی به تداوی زحمتکشان و فقرا آشنایی داشتند و او را مبارز راه رهایی خلق می شناختند و غبار را چون او چنین مبارزی می دانستند، با وجودی که چند تن از متنفذین و روحانیون نامدار خود را کاندید این نمایندگی کرده بودند ولی نتوانستند مانند چون این دو شهسوار عرصه دشوار مبارزه، اعتماد مردم کابل را بدست آورند و به وکالت از شهر کابل برسند.
محمودی با 50 تن از روشنفکران و مبارزانی که از نقاط مختلف کشور به شورای ملی راه یافته بودند، ولسی جرگه را به مجمری از خواست های توده های مردم در برابر استثمارگران لمیده بر قدرت تبدیل نمودند. اما در آغاز انتخابات دورة هشت که خاندان پوسیدة شاهی از دموکراسی سخت ترسیده بود و کانون مبارزه و مقاومت را در وجود داکتر محمودی و غبار می دیدند، بر تمام وعده های شان پا گذاشته و این دو را به زندان انداختند. داکتر محمودی چندین سال را در قفسی در زندان دهمزنگ گذراند، ولی کنده و زندان عزم آهنین و فکر بلند او را از پا درنیاورد. محمودی روزتاروز با اعتماد بیشتر به اعتقاداتش، دیوارهای زندان و شلاق زندانبانان را تسخیر می کرد و بالاخره مانیفیست زندگی اش را که تأکید بر پایداری، اتکا بر توده ها و اعتقاد به دانش رهایی خلق بود، نوشت و وقتی از زندان رهایی یافت، مکروب سل بر سلول سلول بدنش مستولی گشته بود و دیری نگذشت که زندگی را پدرود گفت و کابلیان را در اندوه عمیقی فرو برد. بقایای ندای خلق بالاخره اصالت شانرا با بنیانگذاری جریان شعله جاوید در مبارزه با استثمار، ارتجاع، امپریالیزم و دفاع از زحمتکشان افغانستان ادامه دادند.
غبار، ژمن او مخکښ تاریخ لیکونکی
د فبروری پنځمه د افغانستان د تر ټولو مخکښ او ژمن تاریخ لیکونکی غلام محمد غبار نهه ویشتم تلین و. غبار د نیمې پیړۍ نه ډیر وخت د افغانستان د تاریخ وړۍ ټوټې سره یو ځای کیښودې او لس ګران بیه تاریخی اثرونه یې وپنځل چې تر ټولو وتلی او پیژندل شوی یې افغانستان د تاریخ په بهیر کې (افغانستان در مسیر تاریخ) ګڼل کیږی. د دې کتاب نوم د غبار له نوم سره مترادف ګڼل کیږی. دا کتاب د افغانستان په هکله لومړنۍ علمی او ژوره تاریخی څیړنه ده.
غبار د خپل اغیزمن ژوند په موده کې د زندان تورو تمبو شا او بیا په تبعید او وروسته د بې وسۍ نه ډک ژوند کې دا ټکی ثابت کړ چې هغه یو ژمن او مخکښ روښاند دی او له نورو لفاظو او فرمایشی لوستو سره توپیر لری چې یوازې د ژمنې او روښاندیتوب پیښې او اداوې کوی.
دې ستر تاریخ لیکونکی په عملی سیاسی ډګر کې هم یوه روښانه څیره درلوده؛ د ملی شورا په اومه دوره کې د کابل ښار د اوسیدونکو استازی و چې په رښتونی توګه یې د خپلو هیوادوالو د حقونو لپاره او د شاهی استبداد پرضد غږ پورته کړ.
غبار چې د تنګ نظره قومی دریځ نه هاخوا پراخ او انسانی دریځ او فکر درلود د وطن ګوند بنسټ یې کیښود او په همدې نوم یې یوه خپرونه هم چلوله. غبار په همدې خپرونه کې د افغانستان انقلابی ادبیات لاپسې وروزل.
غبار د تاریخ لیکنې ځانګړی سبک درلود. د افغانستان تاریخ یې په زړه پورې، روان، خوږ او بې تکلفه نثر کې د کیڼ اړخه دریځ او خپلواکۍ روحیې سره لیکلی دی. کله چې د شورویانو ګوډاګی رژیم پر کابل واکمن شو د غبار ستر او باارزښته کتاب (افغانستان در مسیر تاریخ) یې له کتابتونونو نه ځکه راټول کړ چې د خپلواکۍ روحیه په کې داسې ځلیده چې د راتلونکی هر تیری او ښکیلاک په وړاندې یې د خلکو فکر وسله وال کوه.
هغه یو نه ستړی کیدونکی مبارز و چې مخکښه تیوری او پراتیک یې سره تلفیق کړی وو.
غبار سره لدې چې په برلین کې دیپلوماتیک موقعیت درلود، د نادرشاهی استبداد د واکمنیدو سره سم هیواد ته راستون شو ترڅو د مبارزې په عملی ډګر کې ونډه واخلی. هیواد ته د راستندو سره سم، زندان ته واچول شو او بیا د تبعید اوږده موده یې په فراه ولایت کې تیره کړه؛ خو هیڅ یو یې هم د غبار اوچته اراده ماته نه شوه کړی او غبار د ژوند تر پایه خپلې لارې او دریځ ته ژمن پاتې شو.
د داسې ستر انقلابی او مبارز په وړاندې د درناوې سر ټیټوو.
پیشرو شماره سیزدهم دلو ۱۳۸۵
مینا، زنی که برای آزادی فدا شد
و تو ای اسوه
که بر قله ای، فرزانه شدی
باش تا یاد تو
بر صفحه ای جاوید کنیم
گرچه خون تو و تسخیر فلک
شاهد ماست
نیک، تا نام تو
بر لوحه ی هر دید کنیم
مینا، قهرمان زنی که درفش رزم رهایی زنان افغانستان را به دوش گرفت و تا لحظه ای که قطرات خونش با چنگال های اهریمنان ضد آزادی و انسانیت ریخته شد، آنرا بر زمین نگذاشت و راه آزادگی را با خون و تسلیم ناپذیری تصویر کرد.
مینا که ستم را بر زنان میهنش و استبداد را بر زحتمکشان وطنش با سلول سلول بدن لمس کرده و هنوز محصل جوانی در فاکولته شرعیات پوهنتون کابل بود، به سال 1356 «جمعیت انقلابی زنان افغانستان را بنیان گذاشت. چون میدانست که فقط زنان خود باید متشکل شوند و برابری با مردان که حق انسانی شان است را خود بدست آورند.
بعد از اشغال کشور به وسیله سوسیال امپریالیزم شوروی،
با عده ای از همرزمانش به پاکستان رفت و فعالیت های انقلابی خود را با سازماندهی نشریه، کارگاه و مکتب آغاز نمود و برای زنان و اطفال محروم کشور در دیار آوارگی شایسته ترین کارهایی را انجام داد. او در کشوری به کار و پیکار آغاز کرد که زندگی برای روشنفکران، مخصوصاً انقلابیون زن بی شباهت به دوزخی از سوی بنیادگرایان که سایه هر فعالیت انقلابی را به گلوله می بستند، نبود و مینا نترس از همه تهدیدها، شجاعانه به راهش ادامه داد.
مینا گرچه شهر کویته را مرکز کارش انتخاب کرد و آن را به مجمری از فریادهای آزادیخواهانه زنان مبدل نمود، ولی این بار خنجری نه از سوی بنیادگرایان که از جانب عمال شوروی بر او حواله گردید و با نفوذ خاد در تشکیلات اش، بالاخره در 4 فبروری 1986 جان او را با دو تن از همرزمانش گرفتند.
شهادت مینا عده ای از عقده مندان را در آزمون سختی برد و با این بی باوری که او به مبارزه پشت کرده و در راه زندگی غیر سیاسی گام نهاده، روحش را سخت آزردند، اما بعد از دو ماه که دستان بسته و گیسوان خون آلودش با جمجمه سوراخ شده از لای آوار کشیده شد، او سربلند و سر افراز از امتحان رزم و مبارزه بیرون آمد و خجلت و سر افکندگی را نصیب ناسزا گویانش کرد.
گرچه قاتلان مینا مدت ها بعد در کویته توسط دولت پاکستان به چوبه دار سپرده شدند، اما تناور سدری در نیمه راه زندگی بشکست. سدر بلندی که میتوانست برای امروزیان رهبر کبیر و پیشوای والایی باشد که اگر پدرود نمیگفت.
په عراق کې وینه او تیل یو ځای بهیږی
پداسې حال کې چې د عراق ښارونو کې د وینو لښتی بهیږی او د تاوتریخوالی توپان له عراقیانو نه آرامی سلب کړې، جورج بوش دې هیواد ته د 21500 اضافی امریکایی سرتیرو د استونې اعلام وکړ چې "د بغداد کوڅو ته آرامی راستنه کړی". لا تر ورایه 132000 امریکایی سرتیری هورې میشت دی خو بیا هم په اونۍ کې شاوخوا 1000 تنه عراقیان پخپلو وینو کې لمبیږی. په ځینې مواردو کې پخپله امریکایی سرتیری په سیده توګه د دې وژلو لپاره ګرم دی که څه هم چې د امریکا لخوا د عراق نیواک او اشغال د دې ناورین ټوله پړه پر غاړه لری.
جورج بوش د جنوری په لسمه نیټه امریکایی ولس ته د خپلې وینا په ترڅ کې په عراق کې د پاتې راتللو ټول مسوولیت پرغاړه واخیست خو دې سره جوخت یې د متحدو ایالتونو ولس ته خبرداری ورکړ چې په عراق کې د امریکا ماتې کولی شی په ټول منځنی ختیځ او له هغه نه هاخوا د امریکا ستراتژیکې ګټې له داسې ګواښ سره مخامخ کړی چې ترینه سر راپورته کول به په کلونو هم شونی نه وی.
عراق ته د لا نور امریکایی سرتیرو استول داسې وخت کې اعلان کیږی چې د امریکا د بهرنیو چارو پخوانی وزیر جیمز بیکر تر مشرې لاندې د عراق د مطالعی ډلې وړاندیز وکړ د عراق خپل سرتیری باید د لا چټکې روزنې نه وروسته تر شونې بریده امنیتی چارې پخپله پر مخ یوسی.
سره لدې چې په امریکا کې د جګړې ضد پیاوړی ولسی غورځنګ روان دی او عراقی جګړه د ډیری امریکاییانو لپاره د منلو وړ نده، بوش او د هغه د جمهوری غوښتونکی ګوند چې مشری یې د نئومحافظه کارانو په لاس کې ده چې د "بازانو" په نامه یادیږی، د ولس اعتراضونو په وړاندې سر هم نه ګروی او د خپلې تګلارې سره سم د عراق جګړه پر مخ وړی.
عراق همداسې د تاوتریخوالی په لمبو کې ستی او د تجزیې په درشل ولاړ دی.
په پام کې ده چې بغداد او الانبار ښارونو کې د یاغیانو د ځپلو په موخه پراخ پوځی عملیات ترسره شی او بوش او د هغه د بازانو ډله او امریکا پلوه عراقی کړۍ تمه کوی چې د عملیاتو په پای کې به دې ښارونو کې چې د تاوتریخوالی او بغاوت مرکز ګڼل کیږی، امنیت تامین شی.
د بوش ادارې د 2003 کال په مارچ کې د جګړې د پیل کیدو نه تر نن پورې د دې جګړې د پیل لپاره هیڅ موجه دلیل ندی وړاندې کړی. په لومړی سر کې د امریکا تبلیغاتی دستګاه ټینګار کوه چې ګوندې صدام حسین ډله ایزې وژنې وسله تولید یا یې په لټه کې دی یا دا چې د صدام رژیم له القاعدې سره نژدې تړاو لری. خو د دې هیڅ یوې ادعا لپاره د منلو وړ شواهد لاس ته ندی راغلی.
عراق د نړۍ د تیلو دریمه ستره زیرمه لری چې دا زیرمې په عمده توګه په شیعه میشته سهیل او کرد میشته شمال کې واقع دی، چې پدې ډول په مرکز او لویدیځ کې پراته سنیان د عراق لدې باد راوړی ثروت نه بې برخی کیږی.
یوازینې دلیل چې د امریکا له لورې د داسې پراخه پوځی یرغل بنسټ کیدلی شی، د تیلو پراخه زیرمې دی. بوش او ډله یې چې د امریکا بورژوازی د درندو صنایعو د جناح استازی کوی او د کلونو لپاره یې په تیلو صنایع کې پانګه اچولې، نو ځکه یې پر عراق تیرې وکړ چې د هغه له لاری خپل انحصار د تیلو پر نړیوال بازار لاپسې ټینګ کړی.
دا اوس یو څرګند حقیقت دی چې امریکایی سرتیری په عراق کې پاتې راغلی نو ځکه بوش د نوی نظامی فشار لپاره 21500 اضافی سرتیری ته استوی او غواړی په عراق کې بغاوت سږکال کابو کړی او د خپل اوږد مهال حضور او پوځی هډو لپاره ځمکه هواره کړی.
یو ټکی چې له پامه غورځول کیږی او ډیری امریکایی رسنۍ هم پرې خوله پټه کړې او نه غواړی چې د امریکا ولس پرې پوه شی، هغه د امریکایی نیواک پرضد د عراقیانو یو رښتونی مقاومت او پاڅون دی. دا پاڅون نه زرقاوی او نه صدام حسین پورې تړلی دی. اوس چې نه زرقاوی او نه صدام پاتی دی، دا پاڅون د ورځې په تیریدو سره ځواک مومی.
تر اوسه له درې زره نه زیات امریکایی سرتیری په عراق کې وژل شوی، او په ملیاردونو ډالره مالی خساره امریکا ته رسیدلې؛ که څه هم د دې مسالې مالی اړخ د هغه عراقی تیلو له حسابه پوره کیږی چې امریکا یې په خپل واک کې لری.
روان کال له ستراتژیک پلوه یو ټاکونکی کال دی او ښکاره به شی چې عراق پر کوم لور روان دی او کارونه تر کومه بریده د امریکا د مراد پر وفق مخې ته ځی.
خو یو ټکې چې لا له اوس نه څرګند دی هغه دا دی چې د ټول ټظاهر او زرګری جګړې سره سره، د امریکا واکمن جمهوری غوښتونکی ګوند او په کانګرس کې د دموکراتانو اکثریت د عراق پر سر په ټولیزه توګه یو شان نظر لری. اکثره دموکراتانو چې په ډله کې یې د هغوی د ولسمشرۍ نوماند جان کری هم راځی، د عراق د جګړی پیل سره هوکړه کړې وه. خو دا چې د دوی دا په ظاهره اختلاف او په عمل کې اتفاق به تر کومه د عراقی پاڅون پر وړاندې مقاومت وکړی، راتلونکی به یې راښکاره کړی.
صمد بهرنګی، د انسانیت لوړه څوکه
"موږ باید خپل ځان د عقل په مشال روښانه کړو، تر څو هغه کسان چې د جهل په تورتم کې دی، موږ ووینی. موږ باید هر څه ته د رښتیا او صداقت له مخې ځواب ورکړو. باید په ټول حقیقت او ټولو درواغو پوه شو."
ماکسیم ګورکی
صمد بهرنګی په 1318 لمریز کال کې د ایران په تبریز ښار کې وزیږید. د ماشوم توب دوره یې په بیوزلې کورنۍ کې تیره کړه او په 1336 کال کې د تعلیم او تربیې پوهنتون څخه فارغ شو او د اذربایجان په کلیو او بانډو کې یې د ښوونکی په توګه خپله دنده پیل کړه. بهرنګی یوازې 29 کاله عمر وکړ. هغه یې په ځوانۍ کې پر سیند لاهو کړ. هغه ولاړ او نه یوازې د ایران، بلکې د دریمې نړۍ بیوزلی خلک یې هم د هغه د انسان دوستانه لیکنو څخه بې برخې کړل. بهرنګی له مرګ څخه کرکه درلوده. هغه ویل: هیڅکله به د مرګ خوا ته ولاړ نشم، خو که یوه ورځ ناچار شوم او مرګ زما خوا ته راغی (له دې پرته بله لاره هم نه شته)، مهمه نه ده، مهمه دا ده، چې زما ژوند د نورو انسانانو پر ژوندانه څه اغیزه درلودلې ده.
بهرنګی د ښوونکی د دندې تر څنګ د کیسو او ادبی او روزنیزو مقالو په لیکلو پیل وکړ. هغه له زورواکی، ظلم، د پاچایانو د زبیښاک، پانګه والۍ او امپریالیزم څخه کرکه درلوده. هغه تل د خپل ولس په فکر کې و او د بیوزلو وګړو په لیدلو به یې زړه له قهر او غوسې څخه ډکیده. بهرنګی له هغو تاریخی اتلانو سره مینه درلوده، چې د عدالت لپاره یې مبارزه کوله. له دې کبله په خپلو ټولو لیکنو او کیسو کې یې هڅه کړې ده، همداسې اتلان وستایی، له ښو کارونو څخه دفاع وکړی او بد کارونه تر نیوکې لاندې ونیسی.
بهرنګی له ماشومانو سره زیاته مینه درلوده او د هغوی لپاره یې زیاتې کیسې لیکلی دی، چې ماهی سیاه کوچولو (تور وړوکی کب)، یک هلو هزار هلو (یو شلتالو، زر شلتالو)، الدوز و کلاغ ها (الدوز او قارغان)، الدوز و عروسک سخنګو (الدوز او خبرې کوونکې نانځکه)، کوراوغلو و کچل حمزه (کوراوغلو او ګنجی حمزه)، 24 ساعت در خواب و بیداری (24 ساعته په خوب او بیدارۍ کې)، پسرک لبو فروش (لبلبو پلورونکی هلک)، افسانه محبت (د مینې افسانه)، تلخون او نورې کیسې شاملې دی.
بهرنګی یو ښوونکی و، داسې ښوونکی چې له خپلې دندې سره یې مینه درلوده. هغه غوښتل د ژوند تر وروستۍ سلګۍ پورې ښوونکی پاتې شی، په خپله هم زده کړه وکړی او د خپل هیواد ماشومانو ته هم یو څه ورزده کړی. هغه په دې پوه شوی و، چې د دریمې نړۍ اوسیدونکی ولې تر دې کچه وروسته پاتی او ناپوهه دی. هغه د زبیښاک (استثمار) په واقعی معنا پوه شوی و، چې څرنګه پانګه وال د دریمې نړۍ د انسانانو وینې زبیښی، هغوی په تیاره کې ساتی، تر څو په ښه توګه د هغوی په پښو او لاسونو کې د مریتوب کړۍ واچوی. 
بهرنګی د همدې پوهې په لاس ته راوړلو سره، خپله لاره له بازاری او سرکاری ادیبانو او لیکوالانو څخه چې تل په هرې خبرې باندې نظر ورکوی، جلا کړه. هغه په دې باور و، هغه کسان چې پورته ناست دی او له ګرم ځای څخه سا وباسی، هغوی د ټولنې په درد نه پوهیږی، ځکه هیڅکله یې درد لیدلی نه دی. بهرنګی به تل په خپلو خبرو او لیکنو کې د برتولت برشت دې خبرې ته پاملرنه کوله چې: "هغه څوک چې په حقیقت نه پوهیږی، بې شعوره دی، خو هغه څوک چې په حقیقت پوهیږی او هغه دروغ ګڼی، تبهکار دی." د دې لپاره چې بهرنګی ته د "تبهکار" په سترګه و نه کتل شی، د خپلو بیوزلو خلکو منځ ته ولاړ، په "حقیقت" پوه شو او هغه ته یې "حقیقت" ووایه. صمد د جهل او وروسته پاتی توب جګړې ته ولاړ، تبرګی یې راواخیست او په زړورتیا او لوړ همت سره د هغې د جرړې د له منځه وړلو لپاره یې ګام پورته کړ. په هغه وخت کې دې کار له زړورتیا څخه پورته، لوړ همت ته اړتیا درلوده. دولت په هیڅ توګه نه غوښتل د جهل او وروسته پاتی توب جرړې له منځه ولاړې شی، ځکه په دې توګه د دولت عمر هم پای ته رسیده. په هغو ټولنو کې چې پر زبیښاک (استثمار) ولاړې دی، واکمنه طبقه د خلکو د تفکر او بینش د له منځه وړلو لپاره له هر ډول وسیلې څخه کار اخلی، د خلکو په وروسته پاتې ساتلو کې خپله ټوله پانګه په کار اچوی، هغوی د منځنۍ پیړۍ په خرافاتی افکارو تیر باسی، د علمی اثارو د چاپ کولو مخه نیسی، تر څو د ټولنې انسانان خپله ونډه او خپل رول له یاده وباسی او د بې روحه او بې حرکته انسانانو په څیر یوازې ژوند وکړی او په اقتصادی، ټولنیز او سیاسی وروسته پاتی والی کې لاس او پښې ووهی. له همدې کبله د وروسته پاتې او لوټ شویو ټولنو فرهنګ نیم ځان کیږی، نو په همدې خاطر هم ده، چې ښوونکی ته په ټیټه سترګه کتل کیږی، د هغه کار ته ارزښت نه ورکول کیږی. ښوونکی د یوې مړۍ ډوډۍ د پیدا کولو لپاره دومره تر فشار لاندې نیول کیږی، تر څو خپل مسوولیت له یاده وباسی او د ژوندی پاتې کیدو لپاره نورو کارونو ته لاس واچوی. په داسې ټولنو کې د پرمختللی مفاهیمو سر په ګیوتین پرې کیږی. د ایران د یوه نامتو شاعر سعید سلطانپور په وینا: "د ستر لوټ لپاره، باید تر ټولو ستر فرهنګی تحمیل، شونی شی."
روښاندی د قوم پالنې او مخکښه ارزښتونو تر منځ
په بشری ټولنو کې د ملی مسالی پر وړاندې دریځ نیول، تل یوه ټاکونکې مساله پاتې شوې ده. خو د دې مسالې په هکله د ټولنې له نورو برخو څخه د روښاندو دریځ لا ډیر ټاکونکی دی. له کړکیچ نه وروسته هیوادونو کې، د مادی او معنوی بیارغونې او د بنسټونو پر پښو درولو تر څنګ ملی مساله یوه تر ټولو ننګونکې مساله ده، چې تر ټولو څرګنده بیلګه یې افغانستان دی.
د ملی مسالې په اړوند ګڼ دریځونه او کړنلارې غوره کیدلی شی. تر ټولو انسانی خو یې دا ده چې د ټولنې ټول وګړی انسانی هویت او پیژندګلوی خپل لومړنی هویت وګڼی او خپل څنګ انسان ته د ورورګلوۍ/خورګلوۍ لاس وړاندې کړی؛ خو دا دریځ په عین حال کې تر ټولو ارمانی دریځ هم دی.
څو زره کاله پخوا کله چې لومړنی انسانان د بې رحمه طبیعت سوړ ژمی او ټاکنده لمر مغارو کې میشت کړل، د انسانانو هرې ډلې ځان ته د واحدې ژبې او فرهنګ ترڅنګ واحد هویت او د خپلې بقا او پایښت لپاره یې د موږ/تاسې/هغوی مفاهیم رامنځ ته کړل. د انسانانو تر منځ د همدې ویش پر بنسټ داسې خونړۍ جګړې ونښتلې چې تر نسلونو او کهولونو یې دوام وموند او راتلونکی نسلونو ته په میراث پاتې شوې.
د بشری ټولنې له ودې سره جوخت د انسانانو په قبیلوی ذهنیت کې هم بدلون رابرسیره شو او ډیری انسانان پدې باور شول چې د انسانی ټولنې پر لور وخوځیږی. د دې خوځښت پایله دملتونو په کچه د تمدنو غوړیدل ول. د ټولنو د پرمختګ په نتیجه کې د ژبې او قومونو په شان د ابتدایی هویت ترڅنګ پر اقتصادی بنسټ ولاړ طبقاتی هویتونه هم رامخې ته شول. د بیلګې په ډول، دهقانی یا فیودالی هویت یا کارګری او بورژوایی هویت. دا هویتونه خپلې نورې ځانګړتیاوې هم لری چې تر ټولو ستره یې د دوی تر منځ نه پخلاکیدونکی طبقاتی تضادونه دی.
خو دا ټوله کیسه نده. د ګڼ شمیر انسانانو لپاره لاتر اوسه قومی مسالې ته په ړندو سترګو کتل یوه غوره لاره ده. خو هغه څه چې د ډیرې اندیښنې وړ دی دا حقیقت دی چې ځینې افراد په ځانګړی په اصطلاح روښاندی د خلکو تر منځ د ژبنی، توکمیز، سیمه ایز او مذهبی توپیرونو نه ناوړه ګټه پورته کوی او پر ځای یې پر طبقاتی توپیرونو او تضادونو سترګې پټوی او پدې توګه ځان د یوې ژبې، سیمې، توکم او مذهب د استازی او توره تر ملا ساتونکی په څیره کې وړاندې او ځان پر ټولنې تحمیلوی.
د افغانستان د ولسمشری او ورپسې پارلمانی ټولټاکنې د داسې سیاسی-ټولنیز ناورین انځور ول. ګڼ شمیر بې مسلکه روښاندو په همدې توګه د افغانانو له احساساتو سره لوبې وکړې او ان دا چې د دې رسوایی کچه یې تر هغه ځایه ورسوله چې په پای کې یې جنایتکاره جنګ سالاران د بیل بیل قومونو د استازو تر نامه د هیواد د قانون جوړونې د هرم پر رأس ډډه ووهله اوګڼ امتیازات یې لاس ته راوړل؛ خو یو وار چې د واک پر ګدۍ یې ډډه ووهله نو ټول غمځپلی افغانان خو پریږده چې په لومړی سر کې یې هماغه خپل پښې ابله قومی پرګنې هیرې کړې. که څه هم چې ان په لومړی سر کې هم د داسې جنایتکارانو نه دا تمه نه کیده چې د ولس د هوساینې ژمنه دې وکړې او د یوې برابرې ټولنې د رامنځ ته کیدو لپاره دې سینه ووهی.
همدا ځای دی چې باید د رښتونی روښاندی او مرتجع او بنسټپاله "روښاندو" تر منځ هغه واټن په پام کې ونیول شی چې د وینو او اور خلیج یې سره بیلوی. د افغانستان په معاصر تاریخ او بیا د ثور د کرغیړنې کودتا نه راپدیخوا، تسلیم طلبه روښاندو د قومی ملاتړ تر نوم لاندې د ولس سترګو کې خاورې شیندلی او د مستبدو او وطن پلورونکو او خاین واکمنانو نه یې ملاتړ کړی، د هغوی لپاره یې قلم وهلې او د هغوی خیانتونه او جنایتونه یې توجیه کړی.
دا دریځ کوم خاص قوم او ملیت پورې نه محدودیږی. هر کله هم چې پرګنو د جنایتکارانو په وړاندې د عدالت غوښتنې غږ پورته کړی او د هغوی د محاکمه کیدو غوښتونکی شوی دی، همدا کرایه شوی روښاندی د جنایتکارانو مرستې ته رارسیدلی او د هغوی د برائت په لټه کې شوی دی.
له بل پلوه دا ټکې هیڅ د شک ځای نلری چې هر څوک حق لری د زړه له کومې خپلې ژبې، خپل قوم او خپل تاریخی هویت سره د انتقادی دریځ تر څنګ مینه ولری خو لدې سره جوخت باید هیڅکله هم خپل خلک په نورو ممتاز و نه ګڼی او د بیلګې په توګه د نورو ژبې ته هم په یوې جغرافیا کې د بشریت د یوې ډلې معنوی لاس ته راوړنې په سترګه وګوری. د امریکا وتلی تورپوستکی شاعر او داستان لیکونکی لنګستن هیوز همدا ټکی پرته لدې چې د سپین پوستکو پر وړاندې د توکم پالنې نه کار واخلی، څه داسې ښایسته بیان کړی:
شپه ښایسته ده
زما د خلکو څیرې هم
ستوری ښایسته دی
زما د خلکو سترګې هم
لمر هم ښایسته دی
زما د خلکو روح او ځان هم.
پیشرو شماره دوازدهم جدی ۱۳۸۵
جنگ سالاران و مواد مخدر مایه ی شوربختی مردم در شمال کشور
زمانی که به رقم معتادان کشور نظر افکنده شود، متوجه می شویم که از هر 25 نفر افغان یک تن به مواد مخدر معتاد است، یعنی حدود یک ملیون معتاد در یک کشور 25 ملیونی که واقعاً نگران کننده و وحشتناک می باشد.
در دهه ی هشتاد همسایه جنوبی ما پاکستان، بخش عمده ی تریاک جهان را تولید می کرد که در اثر فشارهای بین المللی و آغاز جنگ مقاومت در برابر اشغال شوروی و به خصوص حاکمیت تنظیم ها و بعد از آن طالبان، در هماهنگی با دستگاه استخبارات پاکستان و مافیای جهانی کشت آن در افغانستان گسترش بی سابقه یافت که طی یک و نیم دهه کشور ما را در صدر کشورهای تولیدکننده ی مواد مخدر جهان قرار داد.
طور مثال تولید 3800 تن تریاک در سال 1382، 4200 تن در 1383 و تولید بیش از شش هزار تن تریاک در سالی که گذشت، گواه این ادعا است.
از زرع و قاچاق این ماده تباه کن که ملیاردها دالر نصیب قاچاقچیان مواد مخدر و کارخانه داران تولید هیرویین می گردد، تنها یک درصد این عاید به جیب دهقانان کشور می ریزد که به تناسب سود حاصله از کشت گندم ده برابر می باشد و این امر سبب شده که حدود 60 درصد از دهقانان به کشت آن مبادرت ورزند. در کشوری که آفات خشکسالی در پهلوی سایر مشکلات، زراعت ما را تهدید می کند تمایل به زرع خشخاش که به آب کمتر هم نیاز دارد، بیشتر گردیده است، چنانکه در سال های 1382-83 برخی از دهقانان ولایات شمال شرق، مزارع سرسبز گندم خود را چپه نموده در بدل خشخاش کاشتند.
فابریکه های تولید هیرویین که در آغاز دهه 90 در مناطق سرحدی افغانستان با پاکستان و ایران تریاک حاصله در پاکستان و افغانستان را تبدیل به هیرویین می کرد، عمدتاً متعلق به حزب اسلامی گلبدین بود که بعدها سایر تنظیم ها نیز دست به کار شده، فابریکه های آن را به نقاط دیگر کشور انتقال دادند، به خصوص ائتلاف شمال در ولایات کوهستانی چون تخار و بدخشان که هم سرحد با تاجکستان و معبر خوب قاچاق مواد مخدر است، فابریکه های متعددی را جا به جا و به تولید آغاز نمودند که پیرمقل یکی از قوماندانان جمعیت به تنهایی در ولسوالی رستاق تخار در سال 1382 مالک چهار کارخانه هیرویین بود.
قاچاق مواد مخدر نیز که توسط باندهای مافیایی سازمان دهی می شود، طی سال های دهه 90 در پهلوی شبکه های مقتدر و پیچیده قاچاق، دسته های کوچک و حتا افراد به شکل انفرادی دست به قاچاق مواد مخدر می زدند که بعدها و به تدریج توسط شبکه های نیرومند مافیایی به شکل مستقیم و غیرمستقیم طوری ضربه دیدند که دیگر هوس دالرهای قاچاق مواد مخدر را از سر بدر کردند. چنانکه جنرال صبور فرمانده هلیکوپترهای شورای نظار که خودسرانه و انفرادی با هیکوپترش هیرویین را از تخار به کولاب تاجیکستان انتقال می داد، در سال 1377 توسط نیروهای امنیتی تاجیکستان توقیف و پس از سپری نمودن سه سال زندان با ضمانت رها گردید.
در زمان حاکمیت طالبان، انتقال و قاچاق هیرویین جرم به حساب نمی آمد، بلکه بسته های هیرویین در طیاره های ملکی و نظامی آشکارا از یک ولایت به ولایت دیگر منتقل می شد و تنها پاکت هایی که مارک محصول طالبان را نداشت، قاچاق محسوب می شد که از مدرک محصول هیرویین ملیون ها دالر نصیب طالبان می شد.
در سال های اخیر قاچاق مواد مخدر کاملاً از چنگال باندهای کوچک خارج شد و تحت کنترول باندهای بزرگ مافیایی درآمد. این باندهای قوی که حامیان مقتدری در ارگان های رهبری دولت هم دارند، مواد مخدر را از نقاط مختلف افغانستان به سرحدات کشور انتقال می دهند. درین مسیر از قوماندانان محل به شکل مزد بگیر از مناطق زیر کنترول خود و با موترهای کروزین شان در انتقال مواد مخدر سهیم هستند. اگر گرفتاری هایی این جا و آنجا هم صورت می گیرد بیشتر نتیجه رقابت ها و افشاگری های این باندها علیه همدیگر است که در اکثر موارد، قاچاقبر فرار می کند و هیرویین خالص یا ناخالص تعویض شده از راه رادیو و تلویزیون اعلان می گردد.
در اوایل سال جاری یک تن از قاچاقبران مشهور تخار اسماعیل سفید در تخار دستگیر شد. باند دیگری از محل اختفای پول های وی آگاهی داشت و بیست نفر با استفاده از یونیفورم نظامی و با استفاده از فرصت و زندانی بودن اسماعیل در تخار، تابستان سال جاری به منزل وی در ولسوالی ینگی قلعه وارد شدند و چهار ملیون دالر امریکایی را یک جا با یک سیر تلای خالص از مخفیگاهی که توسط یک معمار پاکستانی ساخته شده بود، با خود بردند. اما این قضیه مسکوت گذاشته شد.
عاید سرشاری از بابت محصول حق العبور مواد مخدر به جیب تعدادی از قوماندانان مناطق هم سرحد با تاجکستان می ریزد که به آنان لقب سلطان هیرویین داده شده است.
بازار مواد مخدر رونق دارد و باندهای مافیایی قاچاق از امکانات مالی و پشتوانه عده ای از افراد مقتدر در ارگان های بالای دولت برخوردار هستند. جنگ سالاران و سایر باندهای جنایتکار در شمال کشور با استفاده از عواید ناشی از مواد مخدر به فعالیت های تبهکارانه شان ادامه داده و هم چون گذشته بر گرده مردم ما سوار هستند.
با چنین زد و بندهایی در رأس و قاعده هرم قدرت، آیا برچیدن بساط مواد مخدر ممکن است؟ این سؤال چالش جدی در برابر دولتی است که در گذشته کوچک ترین دستاوردی درین زمینه نداشته است.
د ډیورنډ کرښه، هیواد پالنه که هیواد پلورنه؟
د پاکستان دولت غواړی چې د ډیورنډ پر کرښې اغزن سیمونه وغزوی او یا هم د دې کرښې دواړو غاړو ته ماینونه وکری. پاکستانی چارواکی د دې کار موخه د ترهګرۍ مخه نیول په ګوته کوی، حال دا چې د دې کار څخه د پاکستان موخه د ډیورنډ کرښې ته رسمیت بخښلى دی. که چیرې پاکستان په رښتونی توګه غواړی د ترهه ګرۍ مخه ونیسی، ښایی پر کرښې د ماینونو د کر پر ځاى په پنجاب او پیښور کې د ترهګرو روزنیز مرکزونه وتړوی او د دې مرکزونو له مالی او پوځی ملاتړ څخه لاس په سر شی.
که چیرې پاکستان په سرزورۍ سره پر دې کرښې اغزن سیمونه وغزوی او یا ماینونه وکری، دا به د انسانی ارزښتونود ځپلو په مانا وی او د ډیورڼد کرښې د دواړوو غاړو ولسونو قهر او غوسه به راوپاروی. ځکه چې په دې ۲۴۳۲ کیلومټریزې کرښې باندې هر ډول دیوال جوړونه به د دواړو غاړو ولسونه سره جلا کړی.
دا وخت د کونړ ولایت له ارندو او اسد آباد څخه نیولې د کندهار تر چمن پورې د کرښې دواړو غاړو ته پښتانه او په یوې برخه کې بلوڅان استوګنه لری.سالارزی، ماموند او صافی قومونه په کونړ ولایت، دیر او باجوړ ایجنسۍ کې میشته دی. مومند او صافی قومونه په کنړ او مومند ایجنسۍ کې، مومند او شینواری په ننګرهار ولایت او د مومندو او خیبر په ایجنسیو کې سره یوځاى ژوند کوی. څمکنی، منګل، ځدران، مقبل او ځاځی په پکتیا ولایت او کرم ایجنسۍ کې په ګډه سیمیزه چاپیریال کې ژوند لری.د خوست ولایت او شمالی وزیرستان ګربز، سیدګی او وزیر ورورګلویز تړون لری. د پکتیا ولایت او جنوبی وزیرستان وزیر، سیدګی، سلیمان خیل او دوتاڼی د ګډې ځمکنی چاپیریال خاوندان دی. همدارنګه د زابل، توبه کاکړی او ژوب کاکړ په یو سیمه ییز چاپیریال کې سره ژوند کوی. د کندهار ولایت، کویټې، چمن، ګلستان او توبه اچکزی، نورزی، اڅکزی او بړیڅ قومونه یو بل سره خپلوی او ورورولی لری.. همدا شان د نیمروز بلوڅان د بلوچستان له بلوڅو سره نژدې قومی او ژبنی اړیکې لری.
په ټولیزه توګه د دواړو غاړو په قبایلی سیمو کې (پرته له ښاری سیمو څخه) اوه میلیونه وګړی ژوند کوی چې له یو بل سره خپلوی او ګډې کلتوری او ټولنیزې اړیکې لری. د ډیورنډ کرښې د دواړو غاړو خلکو تر منځ د تګ راتګ له پاره ۱۲۰ لارې پرانیستل شوی دی، نو که چیرې پر دې کرښې اغیزن سیمونه وغزول شی او یا هم ماینونه وکرل شی نه یواځې دا چې دمیلیونونو وګړی لومړنی انسانی حقوق به وځپل شی، بلکه دا ښکیلاکی کرښه به رسمی بڼه غوره کړی او په دې توګه به افغانستان د خپلې خاورې یوه برخه، چې هیواد د سمندر سره نښلوی به د تل له پاره له لاسه ورکړی.
دا وخت یو ځل بیا د ډیورند کرښې لانجې تودوالې موندلى دى. د هیواد څخه بهر د پاکستان دولت تل هڅه کړې چې د بنسټپالانو په ملتیا دې کرښې ته رسمی بڼه ورکړی او له همدې امله یې په تیروو څو لسیزو کې زموږ د هیواد سره بیلابیلې کانې تر سره کړی دی. خو په هیواد کې دننه هم د دې کرښې په اړه بیلابیل غبرګونونه ښودل کیږی:
۱. د پرګنو دریځ: د دواړو غاړو پرګنی په دې اند دی چې د دوی تر منځ د ډیورڼد کرښه یوه ښکیلاکی کرښه ده چې د وخت فیوډالې واکمنۍ، د امیر عبدالرحمن خان په مرسته لاسلیک کړى او دوى ته کوم قانونیت نه لری. څرنګه چې په دې وروستیو کې لیدل کیږی د دواړو غاړو ولسونو په لاریونونو او اعتراضونو سره څرګنده کړى چې دا کرښه نه منی او د دې کرښې د لانجې او کشالې د حل له پاره یواځې د دواړو غاړو پرګنې کولاى شی تصمیم ونیسی نه واکمن پښتانه شونیستان او نه هم تنګنظره ناسیونالیستان. دا ولسونه نه غواړی چې یو ځل بیا تاریخ تکرار شی او د امیر عبدالرحمن خان په څیر یو خاینانه او هیواد پلورونکې تړون لاسلیک شی.
۲. واکمن شوونیستی دریځ: د پښتنو واکمنې طبقې چې د تاریخ په اوږدو کې یې پښتانه د خپلو طبقاتی گټو د خوندیتوب له پاره کارولی دی او تل یې د هغوى په استثمار او بیوزلۍ سره خپله طبقاتی واکمنی ساتلې ده، هڅه کوی د ډیورنډ له کشالۍ څخه هم ناوړه ګټه پورته کړی او دا کشاله هم د خپلو طبقاتی گټو له پاره وکاروی ، نه د پښتنو ولسونو د انسانی حقوقو د لاس ته راوړنې په موخه. د دې واکمنې طبقى تیوریسنان د دې له پاره چې خپل طبقاتی دریځ له لاسه ورنکړی په لټه کې دی د دواړو غاړو میشت پښتانه د خپلې واکمنتیا او شخصی گټو له پاره وکاروی. دې ډلې کسانو ته نه یواځى دا چې د افغانستان ملی وحدت اډوله اهمیت نلری، بلکې هڅه کوی پښتون ولس په ترږومو کې وساتی او د خپلو جګړو او طبقاتی گټو پیټې د پښتونو پر اوږو بار کړی. دا ډله د واکمن شووینستی دریځ او له طبقاتی پلوه آن هڅه کوی چې شاه زمان، شاه شجاع، امیرعبدالرحمن خان، نادر خان، ګلبدین او طالبان(چې د فیوډال طبقې استازی گڼل کیږی) او پر پښتون ولس او نورو ملیتونو یې بې شمارې ناتارې تیرې کړى دی، د پښتنو استازی گڼی او دا د پښتون ولس سره یو نابخښونکې خیانت شمیرل کیږی.
۳. تنګنظرانه ناسیونالیستی دریځ: ځینې ډلې د دې پر ځاى چې د پښتون ولس سره یوځاى د واکمن شوونیزم او اسثثمارکوونکو طبقو پر وړاندې گډه مبارزه وکړی، هڅه کوی چې د فیوډالی حاکمانو جنایتونه د ټولو پښتنو پر غاړه واچوی او په دې ډول د دې څخه د خپلو ملیتونو د ولسونو د دوکه کولو له پاره ناوړه گټه پورته کړی.
د ډیورڼد کرښې په اړه د دې ډلې دریځ د هیواد پالنې پر ځاى د هیواد پلورنې بڼه لری او د ملی وحدت او د هیواد ملی گټې په پام کې نیولو پرته په غیر مستقیمه توګه د آی ایس آی په چوپړ کې لویږی او د امیر عبدالرحمن خان په ننګه ملا تړی.
د ډیورنډ کرښه نه واکمن شوونیستان کولاى شی حل کړی او نه هم تنګنظره ناسیونالیستان . دا د دواړو غاړو پرګنو دنده ده چې د دې ښکیلاکی کرښې په اړه تصمیم ونیسی او دا تصمیم به هغه مهال اغیزناک وی چې په افغانستان او پاکستان کې ولسی دولتونه، چې په انسانی ارزښتونو باورولری، رامنځ ته شی.
آیا تاریخ را مسخ کرده می توانند؟
از 92 تا 96 کجاست؟
کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان طی گزارش تصویری در مورد وضعیت حقوق بشر و محاکمۀ ناقضان حقوق بشر به رییس جمهور افغانستان، با زیرکی تمام خواست از 4 سال حاکمیت خون و جنایت طفره برود. گزارش چنان مسخره و خنده آور بود که هر طفلی آن را به خنده وا می داشت. در گزارش تصویری ایکه از سوی کمیسیون مستقل حقوق بشر تهیه شده و از طریق تلویزیون ملی افغانستان به نمایش درآمد، جنایات روس ها و خلق و پرچم با وضاحت نشان داده شده است و به یکبارگی به دوران طالب می رسد. تو گویی چهار سال (از 1992 تا 1996 میلادی) در تاریخ این کشور هرگز وجود نداشته است. این کار نه تنها از سوی کمیسیون مستقل حقوق بشر، بلکه از سوی دولت، تمامی رسانه های چاپی، شنیداری و تصویری به کرات دیده شده است. هرگاه نامی از جنایت و جنایتکار و ناقضان حقوق بشر گرفته می شود، همه یکصدا به جنایات روس ها، خلق و پرچم و طالبان می چسبند که در آن هیچ جای شکی نیست، اما جنایاتی به مراتب سبعانه تر و غیرانسانی ایکه در دوران حاکمیت تنظیم های بنیادگرا در کابل و دیگر نقاط افغانستان رخ داده است، در این رسانه ها راه پیدا نمی کند. همه به نوعی از آن طفره می روند.
خوب است به سال های 92 تا 96 برگردیم، تا مسئله بهتر روشن شود. هنوز چند روزی از آمدن "قهرمانان" به کابل نگذشته بود که هر کوچه و پس کوچه ی کابل به سنگر مبدل شد و هر قوماندان و قوماندانچه در ساحۀ تحت کنترولش به انس و جنس اجازۀ عبور نمی داد. جنگ شدیدی بین تنظیم های حزب اسلامی، جمعیت اسلامی، اتحاد اسلامی، وحدت اسلامی، جنبش ملی اسلامی و تنظیم های دیگر که در حاشیه قرار داشتند، با شدت تمام درگیر شد. توجه کنید، تمامی این تنظیم ها کلمه ی "اسلامی" را بدنبال شان یدک می کشند. وقتی از هر تنظیمی پرسیده شود، می گوید ما برای اعلای کلمته الله جهاد می کردیم، مقابل کفر می جنگیدیم و از کشور دفاع می کردیم. معلوم نیست منظور از "جهاد" و "دفاع از کشور" چیست؟ با استقرار تنظیم ها، از زمین و آسمان کابل باران مرمی و راکت باریدن گرفت. کابل در ظرف چند روز به ویرانه ای مبدل شد که فقط می توان آن را با شهرهای بمباران شده ی بعد از جنگ دوم جهانی مقایسه کرد. 65 هزار انسان کابلی در خاک و خون غلتیدند، به دختران، پسران و حتی مادران کهن سال تجاوز شد، سینه های زنان را بریدند، به تماشای ولادت زنان نشستند، چشم های انسان ها را از حدقه درآوردند، بر فرق شان میخ کوبیدند، آنان را در کانتینرها زنده زنده سوختاندند، در دهن شان ادار کردند، مردم را به تماشای رقص بسمل مجبور کردند، انسان ها را طعمۀ حیوانات درنده ساختند و صدها جنایت و قساوت دیگر که تاریخ از یادآوری آن عرق شرم بر جبینش احساس می کند. جنایاتی که تاریخ بشر آن را به یاد ندارد، جنایاتی که روی چنگیز، هلاکو، تیمور، نرون، پینوشه و هتلر را سفید کردند. وقتی کابلیان بی گناه این همه بربریت را به چشم سر تماشا کردند، به گور پدر دولت دست نشانده درود فرستادند و این گفته ی مشهور زبانزد عام و خاص شد که : "هفت خر تان را بگیرید، یک گاو ما را پس بدهید".
در این جنگ های خاینانه که به فرمان باداران خارجی شان صورت می گرفت، تمامی زیربناهای اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کشور از بین رفت و همانطوری که جنرال اخترعبدالرحمن پاکستانی زمانی گفته بود که کابل باید در خون فرزندانش بسوزد، به راستی که کابل را به حمام خون فرزندانش مبدل کردند و آن را سوختاندند و اردوی افغانستان را از بین بردند. این یکی از افتخارات نوازشریف صدراعظم پاکستان بود که در گزارش خود به کابینه ی آن کشور ارائه داده بود. کشور ما متحمل 130 ملیارد دالر ضربه ی مالی شد، یک نسل از تعلیم و تربیه دور ماند و یک بار دیگر سیل مهاجران به کشورهای همسایه سرازیر شد.
این جنایات را هیچ افغان با شرف و با وجدان فراموش کرده نمی تواند و تا حساب این همه خون و خیانت به این کشور از عاملان آن گرفته نشده است، نه کمیسیون مسخره ی حقوق بشر افغانستان کاری از پیش برده می تواند و نه هم جامعه ی جهانی با تمام کوس و سرنای آن. همان افراد با قبای دیگر هنوز هم در تاروپود دولت ریشه دوانده اند، بر ولایات حاکم اند، مردم را از هستی شان ساقط می سازند، به عفت زنان و دختران شریف این کشور بنیادگرا زده دست درازی می کنند، بر رحیمه ها تجاوز می کنند، آمنه ها را سنگسار می کنند، بر عفت زنی در بدخشان بطور دستجمعی چون درندگان یورش می برند و دختری را در بدل یک سگ، معاوضه می کنند. فقط باید از شرف و حیثیت انسانی تهی بود که به چنین اعمالی دست زد. این افراد همان هایی اند که از سال 92 تا 96 بر این کشور حکم رانده اند. آیا کسی چهره های شان را فراموش کرده است؟ چه کسی می تواند داغ دل مادری را که یگانه جگرگوشه اش را در اثر جنگ های تنظیمی از دست داد، از سینه ی وی بزداید؟ داغ دل مادر ناهید را که از منزل چهارم در مکروریان خود را به زیر افکند تا مورد تجاوز قرار نگیرد، یا داغ دل مادر شکریه را که بعد از تجاوز دستجمعی، جسدش را در زباله دانی ای در کابل پیدا کرد؟ داغ دل آن پدری را که دخترش را در برابر چشمانش مورد تجاوز قرار دادند و بعد جسد نیمه جانش را به رگبار بستند؟ روزی که طلیعۀ دموکراسی واقعی و حکومت مردم در این کشور سر بزند، حساب این همه جنایات نیز با عاملان آن صورت خواهد گرفت. صدام را در عراق به جوخه اعدام سپردند، اما صدام های به مراتب بدتر از آن هنوز هم در افغانستان بر گرده ی مردم ما سوار اند.
همانطوری که آفتاب را نمی توان با دو انگشت پنهان کرد، این جنایات نیز ثبت سینه ی تاریخ شده اند و هیچ جنایتکاری با زور تفنگ و سرنیزه اش نمی تواند، آن را مسخ کند. "غبار"ی از این سرزمین سربلند خواهد کرد و تاریخ واقعی کشور را بار دیگر به رشتۀ تحریر درخواهد آورد.